Ge-woord

"De Ge- in Gemeente heerst over en verzamelt de meent", zou Heidegger hebben kunnen zeggen. (Boolean Works, 2023)

Amsterdam / Gendringen 21/02/2023Tijdens het werken aan Technotlogy, dat zoekt naar een technologische mentaliteit die scheppend maar niet vernietigend of homogeniserend is, leerden we het begrip Gestell van Heidegger (1954) kennen. De essentie van moderne technologie bestaat uit het onttrekken van beschikbare middelen, deze te be- en verwerken, op te slaan en te distribueren. Gestell is in het Nederlands misschien het best te vertalen met 'Bestand' of 'Voorraad' als in de verdozing, de grote voorraaddozen langs de grote wegen. Of als 'In stelling brengen' waarin de bedoeling van Gestell sterk doordringt, alles gereed voor verwerking making en 'in stelling brengen' heeft ook het 'verzamelende' karakter.Ook het lezen van deze tekst is onderdeel van Gestell. Het begint bij het exploiteren van de aarde, het naar boven halen van het koper in de kopermijn, mensen zijn daarin bronnen van lichamelijke arbeid die wordt geëxploiteerd (Human Resources), het transport van het kopererts naar de smelterijen, de koperstaven naar de draadfabriek, koperdraad gevlochten en gebundeld in een kunststof mantel, verschepen en rijden naar de opslag, naar de energiebedrijven en de grondwerkers die onder de grond de dikke transportkabels aanleggen, de aanvoer van data of de afvoer van zonne-energie, door de kabel naar de consument, die zichzelf tot een punt in het netwerk van Gestell heeft gemaakt. Die via sociale technologie een opinie geeft op deze tekst waarvan het systeem de attentiewaarde ervan vertaalt naar andere systemen waar anderen dan weer waarde aan kunnen onttrekken en onze creatieve en mentale energie kunnen omzetten en her-distribueren. Dat is de Ge-stell infrastructuur die zich uitdrukt in ontsluiting, omvorming, opslaan, distribuering en schakeling.Waarom is dat erg? Omdat, zo laat Heidegger zien, Gestell als essentie van technologie het 'zijn' aantast. Gestell bepaalt wat 'is' en 'niet-is'. Gestell levert de representaties van alles dat bestaat en deze bepalen de echte wereld. "Als je over de dominantie van technologie spreekt, zou je moeten spreken van de dominantie van de essentie van technologie, die opdraagt om precies die representaties toe te eigenen die de mens ervan kan maken. De essentie van technologie, het Gestell, voert zijn eigen simulatie uit." Wat hierin duidelijk wordt is de beperking die de mens bezit, de onvrijheid om over de eigen zijnden te kunnen beschikken en daarmee de wereld te bouwen. Deze onvrijheid veroorzaakt dat precies die technologie de ruimte neemt die het effectiefst het verzet tegen deze beperking breekt, in helder licht, er is geen weerstand mogelijk. Dat is de technologie die het mogelijk maakt nieuwe representaties te vormen, oneindig veel zijnden, zo veel dat ze geen enkele betekenis meer hebben. Waar in de analyse van Heidegger over het gevaar van Gestell het gebrek aan weerstand overheerst, heeft de modernste versie van Gestell deze beperking nu omgevormd in overvloedigheid en onverschilligheid.Bij het bestuderen van het begrip Gestell schreef Claudio Ciborra, hoogleraar in informatiesystemen, dat de Ge- in Gestell, de verschillende 'stellen' betekenissen verzamelt, samen voegt. In het Duits en daarmee in het Nederlands is de bron van Ge- 'samen'.Wij hebben Gemeente Nieuwe IJssel opgericht. Daarbij gingen we er vanuit dat de 'meent' in gemeente de dragende kracht was. Meent is wat in het Engels commons heet, een gemeenschappelijk stuk grond waar vee kan weiden en dat door niemand en door iedereen wordt bezeten. We gingen er vanuit dat het 'gemeenschappelijke' in 'gemeente' juist in het meent-deel school. Totdat we bij Ciborra konden lezen dat de Ge- als voorvoegsel, de prefix van Gemeente, zelf unificeert, verzamelt en bijeen brengt. Ge- brengt samen. In Gemeente schuilt dus niet alleen het 'gezamelijke' van de meent maar de Ge- ervoor verzamelt alles in meent. "De Ge- in gemeente heerst over en verzamelt de meent" zou Heidegger hebben kunnen zeggen. Zoals Ge- alle dieren verzamelt in gedierte of vogels in gevogelte.In 1996 hebben we een tentoonstelling gemaakt hebben die 'Heimelijk Thuis' heette. Die titel verzamelt het heimelijke in het huiselijke, via de muren en ramen, de exterieure structuur van architectuur, en het thuis zijn, als de interiorisering van deze exterieure structuur: het heimelijke woont in bij het huiselijke. Dit project had achteraf beter Geheim kunnen heten.Ge-woorden verzamelen. Ge-woorden vragen aandacht voor het collectieve, tegen de ontwikkeling dat taal een instrument van de domante ideologie wordt. Secret is iets anders dan geheim, society iets anders dan gemeenschap, de Engelse taal is, naar de aard van de standenmaatschappij, minder in ge- en meer in gewin geïnteresseerd. De Engelse taal is aan alle Nederlandse universiteiten en in kunstorganisaties de norm geworden maar deze taal draagt in het geheel niet bij aan ge- processen, die een materiële verbinding tussen ideeën en sociale condities mogelijk maakt. Deze Angelsaksische cultuuruitdrukking heeft na de wetenschap, de economie, het bedrijfsleven en de jongerencultuur, nu ook de kunst en kunsttheorie overgenomen. Kijken we naar de filosofische traditie in Engeland en daarvan afgeleid de V.S., dan voelen we ons meer verwant met de Duitse en Franse filosofie dan met de rationele, positivistische en liberale denkers. Bij hen ontstaat nooit de overtuiging dat het doordenken bedoeld is mede het samenleven te verrijken, maar bevat altijd de argumenten zowel uit te mogen buiten én zich te mogen ontwikkelen. Het kapitalisme is in Engeland uitgevonden. De politiek van zowel de UK als de VS is op conflict gebaseerd, beiden zijn tweepartijstaten en verzengd van massamedia. Beide landen zijn zo rijk aan populaire cultuur, die mensen verbindt via consumptie en vermaak, om op die manier de fundamentele ongelijkheden die niet alleen het resultaat zijn maar ook de voorwaarde vormen voor de eenzijdige verrijking en uitbuiting, te camoufleren. Verder is het vreemd om in de EU een taal te moeten spreken dat in geen enkel EU land wordt gesproken. Velen zijn blij dat Groot Brittannië de EU heeft verlaten want het is de quote van Thatcher die hun mentaliteit duidelijk maakt: "There is no such thing as society".Ge-woord is onderdeel van Technotlogy en draagt bij de manieren om de kracht van Ge- breed te verspreiden. Het verzamelt, dat is niet uniek, dat doet unie ook, maar Ge- verzamelt om 'samen' te creëren. 'Samen' niet als doel of als ideaal, maar samen om wat het teweegbrengt: kracht.Ge- is geweldloos kracht bundelen tegen krachten die homogeniseren en uitbuiten. De bundeling van Ge- krachten die de rijkheid van de geest helpen vergroten, die de standen doorbreekt, die het organisme en diens leefomgeving weer terug verzamelt en niet verder van elkaar scheidt, en die natuur en cultuur verenigt in een nieuwe tuur-versie, getuur.